Chuyện "nhà điêu khắc" Michelangelo vẽ vòm trần nhà nguyện Sistine - Thiên tài đã làm việc như thế nào?

Toàn bộ bích hoạ vòm trần nhà nguyện Sistine do Michelangelo vẽ với 9 bức tranh ở giữa là 9 chi tiết trong Sách Sáng Thế với thứ tự thời gian đảo ngược (Chúa Trời phân chia ánh sáng và bóng tối;  Chúa Trời sáng tạo mặt trời, mặt trăng và trái đất;  Chúa Trời phân rẽ đất và biển;  Chúa Trời tạo ra Adam; Chúa Trời tạo ra Eve;  Cám dỗ và loài người sa đọa;  Noah hiến tế;  Đại hồng thủy;  Noah say rượu)

Thiên tài đã làm việc như thế nào?

1 - Trước khi vẽ vòm trần nhà nguyện Sistine, Michelangelo chưa bao giờ vẽ bích hoạ. Ông là nhà điêu khắc.

2 - Vụ đề xuất với giáo hoàng Julius II để Michelangelo vẽ bích hoạ vòm trần Sistine là do kẻ ghen tị với ông, kiến trúc sư Bramante, khởi xướng. Bramante tính toán rằng nếu Michelangelo từ chối, giáo hoàng sẽ nổi giận, và có thể sa thải Michelangelo khỏi công trình làm khu mộ giáo hoàng mà Michelangelo đang tiến hành. Còn nếu Michelangelo nhận, bích hoạ ông vẽ sẽ cho công chúng thấy ông thua kém Raphael.

3 - Lúc đầu Michelangelo từ chối, lấy lý do vẽ bích hoạ không phải chuyên môn của ông, và đề nghị Giáo Hoàng cho Raphael vẽ thì hơn. Nhưng trước sự cương quyết của giáo hoàng, Michelangelo đã buộc phải nhận hợp đồng. Ông đã dồn hết tài nghệ để vẽ vòm trần Sistine như chúng ta thấy ngày nay.

4 - Vì không có kinh nghiệm, ban đầu Michelangelo đã mời một số hoạ sĩ vẽ bích hoạ bạn ông từ Florence tới trợ giúp. Nhưng sau khi thấy khả năng vẽ và tác phong làm việc đủng đỉnh của họ, ông đã giải tán tất cả. Kể từ đó ông đã vẽ một mình, không người trợ giúp, thậm chí ông đã trát vữa, tự trộn màu. Trong suốt 4 năm (1508 - 1512), ông đã phải đứng trên giàn giáo bập bềnh, ở độ cao 13 m, ngửa cổ nhìn trần để vẽ, khiến thị lực suy giảm đến mức không thể đọc hoặc nhìn các dessin của mình, trừ khi ngoái đầu ra sau.

5 - Michelangelo vẽ được khoảng 1/3 vòm trần thì mốc đen xuất hiện trên bề mặt phần đã vẽ, che lấp các hình vẽ. Michelangelo tới gặp Giáo Hoàng, nói ông không biết vẽ bích hoạ nên tác phẩm bị mốc, hy vọng Giáo hoàng cho ông ngừng hợp đồng. Tuy nhiên Giáo Hoàng đã triệu kiến trúc sư kiêm điêu khắc gia và kỹ sư quân sự Giuliano Sangallo (1445 - 1516) tới xem. Sangallo đã chỉ ra nguyên nhân khiến bích hoạ bị mốc là do Michelangelo trát vữa quá ướt, và bày cho ông cách khắc phục. Sau đó Giáo hoàng đã buộc Michelangelo phải tiếp tục.

6 - Khi vòm trần Sistine được vẽ xong khoảng một nửa, Giáo Hoàng yêu cầu mở cửa cho công chúng vào xem. Trong số những người tới xem có Raphael. Sửng sốt trước lối vẽ tuyệt vời và mới lạ của Michelangelo, đồng thời vốn là người có tài bắt chước rất giỏi, Raphael đã nhờ Bramante nói với Giáo Hoàng cho mình vẽ nốt phần còn lại. Việc này khiến Michelangelo nổi giận. Trước sự hiện diện của Bramante, Michelangelo đã than phiền với Giáo Hoàng về những sai lầm tai hại của Bramante, trong đó có việc phá dỡ tu viện cũ Saint Peter khiến tất cả các cột đá cẩm thạch bị vỡ. Sau khi nghe Michelangelo phân trần, Giáo Hoàng tỏ ra càng tin tưởng Michelangelo hơn và đã quyết định để ông tiếp tục vẽ.

7 - Sau khi giàn giáo được dỡ, Giáo Hoàng muốn Michelangelo phủ vàng kim lên quần áo các hình người trong bức bích hoạ. Michelangelo trả lời ông chưa từng thấy ai mặc vàng lên người bao giờ. Giáo Hoàng bảo nếu không, trông các hình người nghèo nàn quá. Michelangelo nói: "Những người được vẽ ở đây đều là người nghèo." Và ông đã giữ như vậy, không sửa theo ý Giáo Hoàng.

8 - Vòm trần nhà nguyện Sistine dài 40.9 m, rộng 14m, cao hơn 13m. Điều đó có nghĩa là Michelangelo đã một mình vẽ một diện tích khoảng 600 m2, với 343 hình người, trong vòng 4 năm, tức trung bình khoảng 150 m2 tranh mỗi năm.

Bức tranh trên vòm nhà nguyện Sistine

9 - Giorgio Vasari đã nói về bích hoạ Sistine như sau:

"Kiệt tác này là ánh sáng soi đường cho nghệ thuật của chúng ta, một lợi ích vô giá cho tất cả các hoạ sĩ, làm hồi sinh cả một thế giới từng đắm chìm trong bóng tối của nhiều thế kỷ. Thật vậy, hoạ sĩ khỏi cần tìm kiếm những phát hiện mới, phong thái mới, các hình người mặc áo quần, các cách biểu hiện tươi mới, các cách xếp đặt khác, hoặc các chủ đề siêu phàm nữa, bởi lẽ tác phẩm này đã chứa đựng mọi sự hoàn hảo có thể có đối với các tiêu đề đó."

Ký hoạ của Michelangelo vẽ chính mình đang đứng ngửa đầu vẽ vòm trần nhà nguyện Sistine

__________

Nguyễn Đình Đăng
(Tóm tắt từ Ascanio Condivi (1526 - 1574), "Cuộc đời của Michelangelo")

Xem thêm tin, bài liên quan:

• Bức tranh trên vòm nhà nguyện Sistine: Kiệt tác vĩ đại của Michelangelo
• Tuyệt tác trên vòm nhà nguyện Thánh đường Vatican: Phải chăng Michelangelo đã nhìn thấy thiên đường?
• Tìm hiểu nghệ thuật Phục Hưng: Nhà nguyện Sistine và bức “Chúa Trời tạo ra Adam”
• Michelangelo với tuyệt tác trên vòm nhà nguyện Sistine